Đại biểu lo ngại khi một khoản thu chính thức bị loại bỏ, có thể xuất hiện hình thức khác để bù đắp thiếu hụt tài chính, thông qua các loại quỹ "tự nguyện" hoặc khoản đóng góp không minh bạch.
Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân và Nghị quyết của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi khi được Quốc hội thông qua không chỉ giúp giảm gánh nặng tài chính cho các gia đình, bảo đảm quyền tiếp cận giáo dục của mọi trẻ em, mà còn tạo thêm động lực cho xã hội cùng chung tay đầu tư cho giáo dục, góp phần xây dựng một xã hội học tập, phát triển bền vững.
Tuy vậy, tại phiên thảo luận về 2 dự thảo Nghị quyết này, sáng 16/6, nhiều ý kiến đề xuất có biện pháp để quản lý chặt chẽ nhằm tránh nguy cơ phát sinh các khoản thu "tự nguyện" không đúng quy định.
Đề xuất tất cả các trẻ em từ 3 đến 5 tuổi đều được thụ hưởng
Phát biểu thảo luận, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Đoàn thành phố Hà Nội) quan tâm đến đối tượng áp dụng của dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi trong cơ sở giáo dục mầm non và các tổ chức cá nhân có liên quan. Theo đại biểu, như vậy chỉ các cơ sở “trong” còn “ngoài” cơ sở giáo dục mầm non không thuộc đối tượng áp dụng của nghị quyết này.
“Nhóm các cháu ngoài cơ sở giáo dục mầm non không hề nhỏ. Báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo cho thấy hiện còn gần 300.000 trẻ em mẫu giáo chưa được đến lớp, chủ yếu ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, trong đó, nhiều gia đình có hoàn cảnh rất khó khăn nên không thể cho các cháu đến lớp được,” đại biểu Nguyễn Anh Trí nêu.
Theo đại biểu phân tích, phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi cũng đồng nghĩa với việc cho các em kinh phí đi học. Nhóm đối tượng này xứng đáng được hưởng sự quan tâm của Đảng, Nhà nước. Vì thế, đại biểu kiến nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi theo hướng nghị quyết này áp dụng với trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi với các tổ chức, cá nhân liên quan. Điều đó có nghĩa tất cả các trẻ em từ 3 đến 5 tuổi đều được thụ hưởng các nội dung của nghị quyết này.
Đại biểu Quốc hội Thành phố Hà Nội Nguyễn Anh Trí phát biểu. (Ảnh: TTXVN)
Góp ý hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, đại biểu Trần Khánh Thu (đoàn Thái Bình) nhấn mạnh, khi giáo dục trở thành một quyền lợi thực sự, khi mọi học sinh đều có cơ hội tiếp cận tri thức mà không bị giới hạn bởi hoàn cảnh kinh tế, đó chính là nền tảng để Việt Nam bứt phá và vươn xa.
Do đây là một chính sách hết sức nhân văn và đột phá nên theo đại biểu cần có sự công bằng nhất định, vì học phí tại các cơ sở ngoài công lập, tư thục rất đa dạng và cao hơn so với các cơ sở giáo dục công lập, nên để đảm bảo công bằng, hiệu quả ngân sách, đề nghị quy định bổ sung mức hỗ trợ không thấp hơn mức trần học phí công lập tại địa phương hoặc mức ngân sách nhà nước chi bình quân cho học sinh trong hệ thống giáo dục công lập ngay trong Nghị quyết này.
Dẫn thêm quy định trong dự thảo vẫn đang giao cho Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định mức hỗ trợ, nữ đại biểu cho rằng, mặc dù tại điều 3 đã có quy định Ngân sách trung ương hỗ trợ đối với các địa phương chưa cân đối được ngân sách để thực hiện chính sách miễn, hỗ trợ học phí”; nhưng chưa quy định rõ được nguyên tắc hỗ trợ, tiêu chí xác định mức hỗ trợ, có thể dẫn đến sự chênh lệch giữa các địa phương, nhất là những địa phương có điều kiện ngân sách tốt sẽ hỗ trợ rất cao hơn, còn các tỉnh khó khăn có thể hỗ trợ rất thấp và không đủ nguồn lực để thực hiện, ảnh hưởng đến quyền lợi của người học.
Do vậy, đại biểu Trần Khánh Thu đề nghị bổ sung quy định nguyên tắc xác định mức hỗ trợ, đảm bảo công bằng, hợp lý và ưu tiên những địa phương ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng điều kiện kinh tế khó khăn và đặc biệt khó khăn. Điều này vừa đảm bảo tính nhân văn của chính sách, góp phần thu hoạch hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền để mọi người đi học đều được hỗ trợ
Cùng với đó, đại biểu đề nghị sửa lại khoản 2 Điều 2 theo hướng: “Hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông trong cơ sở giáo dục dân lập, tư thục. Mức hỗ trợ đóng học phí do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định không cao hơn mức trần học phí các cơ sở đào tạo công lập tại địa phương,”
Quản lý chặt chẽ tình trạng dạy thêm tràn lan
Tại phiên thảo luận, ý kiến của các đại biểu đều cho thấy việc miễn học phí sẽ mang lại những lợi ích to lớn, không chỉ giúp giảm gánh nặng tài chính cho hàng triệu gia đình, đặc biệt là những gia đình có hoàn cảnh khó khăn, mà còn góp phần quan trọng vào việc đảm bảo quyền được học tập của mọi trẻ em, không phân biệt hoàn cảnh kinh tế.
Tuy vậy, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) cũng băn khoăn về việc triển khai thực hiện chủ trương quan trọng này. “Liệu việc miễn học phí có phần nào đó làm giảm chất lượng đào tạo hay không? Áp lực tài chính đè nặng có làm giảm các khoản chi cho hoạt động chuyên môn, cơ sở vật chất, trang thiết bị, hay thậm chí ảnh hưởng đến chế độ đãi ngộ cho giáo viên hay không? Điều này nếu xảy ra, dù không mong muốn, nhưng sẽ trực tiếp tác động đến chất lượng giáo dục, đi ngược lại mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực,” đại biểu đặt câu hỏi.
Hơn nữa, sự thiếu hụt đầu tư hạ tầng còn tạo ra khoảng cách chất lượng giữa các vùng miền, đặc biệt là giữa khu vực thành thị và nông thôn. Những trường học ở khu vực khó khăn, vốn đã thiếu thốn, sẽ càng khó khăn hơn trong việc tiếp cận nguồn vốn đầu tư để cải thiện điều kiện giảng dạy và học tập.
Thêm vào đó còn có nguy cơ phát sinh các khoản thu "tự nguyện" không đúng quy định, bà dẫn chứng việc trước đây khi có một khoản thu chính thức bị loại bỏ, có thể xuất hiện các hình thức khác để bù đắp thiếu hụt tài chính, thông qua các loại quỹ "tự nguyện" hoặc các khoản đóng góp không minh bạch. Điều này không chỉ gây bức xúc trong phụ huynh mà còn làm mất đi ý nghĩa tốt đẹp của chính sách miễn học phí.
“Tình trạng dạy thêm, học thêm có thể trở nên phức tạp hơn. Khi chất lượng giáo dục chính khóa có nguy cơ bị ảnh hưởng hoặc khi phụ huynh vẫn lo lắng về chất lượng, nhu cầu cho con em đi học thêm để bù đắp kiến thức có thể gia tăng. Nếu không được quản lý chặt chẽ, tình trạng dạy thêm tràn lan, biến tướng sẽ tiếp tục gây áp lực về tài chính và thời gian cho học sinh và gia đình,” đại biểu nói.
Để chủ trương miễn học phí thực sự phát huy hiệu quả tối đa và khắc phục được những lo ngại trên, đại biểu kiến nghị cần có một chiến lược tài chính tổng thể và dài hạn, không chỉ tập trung vào bù đắp học phí mà còn phải đảm bảo đủ nguồn lực cho việc đầu tư phát triển hạ tầng giáo dục. Điều này có thể đòi hỏi sự đa dạng hóa nguồn vốn, khuyến khích xã hội hóa đầu tư vào giáo dục một cách minh bạch và phân bổ ngân sách một cách linh hoạt, ưu tiên những nơi có nhu cầu cấp thiết nhất, đồng thời, cần xây dựng lộ trình tăng chi ngân sách cho giáo dục một cách rõ ràng và minh bạch.
Bên cạnh đó, cần đổi mới cơ chế tài chính giáo dục, phân cấp và tự chủ đi đôi với kiểm soát chặt chẽ; xây dựng quy định rõ ràng, minh bạch về các khoản thu ngoài học phí (nếu có), kiểm soát chặt chẽ các khoản thu "tự nguyện," nghiêm cấm mọi hình thức lạm thu dưới danh nghĩa tự nguyện. Áp dụng nguyên tắc công khai, minh bạch trong mọi hoạt động thu chi của nhà trường để phụ huynh và xã hội có thể giám sát là điều thiết yếu.
Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh (Đoàn Vĩnh Long) cho rằng giáo dục mầm non vẫn còn nhiều thách thức, trong đó nhiều trẻ em vùng sâu, vùng xa chưa thể đến lớp. Theo tờ trình của Chính phủ, nguồn lực để thực hiện nhiệm vụ này trong 5 năm tới từ ngân sách nhà nước cần khoảng 25.754 tỷ đồng, bình quân 5.151 tỷ đồng/năm.
Theo đại biểu, để thực hiện phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi cần một hệ thống chính sách đồng bộ, hiệu quả và triển khai quyết liệt. Thống nhất với 3 nhóm chính sách mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất, đại biểu đề nghị trong dự thảo nghị quyết cần có chính sách ưu đãi với trẻ em mẫu giáo trong độ tuổi phổ cập nhằm hỗ trợ các cơ sở giáo dục ở các vùng khó khăn, miền núi, đặc biệt các địa bàn có khu công nghiệp.
Đại biểu cũng kiến nghị cần có chính sách với cán bộ quản lý giáo viên, nhân viên để thu hút các giáo viên mầm non, trong đó, Luật Nhà giáo vừa được thông qua với việc lương giáo viên được xếp bậc cao nhất trong khối hành chính, sự nghiệp. Đại biểu đề nghị nâng mức phụ cấp ưu đãi nghề tăng 10% nữa lên mức 45%, đồng thời huy động xã hội hóa để tập trung đầu tư mạng lưới trường mầm non, nhất là các vùng khó khăn có đông dân cư.
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu. (Ảnh: TTXVN)
Giải trình và làm rõ ý kiến các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết học phí hiện nay đang chia ra làm 3 khu vực, vùng miền trong cả nước dựa theo mức chi phí của sinh hoạt ở, bao gồm các khu vực đô thị, khu vực đồng bằng và khu vực miền núi, biên giới, hải đảo, các vùng khó khăn với các mức thu học phí khác nhau căn cứ vào mức sinh hoạt nhu cầu và khả năng đóng góp.
Để triển khai được vấn đề miễn học phí cho kịp năm học này, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tích cực triển khai xây dựng Nghị định để thay thế cho Nghị định 81 và Nghị định 97.
“Hiện nay, chúng tôi đang thực hiện mà mục tiêu trong tháng 6 này có thể hoàn tất và có thể ban hành được cùng thời điểm khi Nghị quyết về miễn học phí khi Quốc hội được thông qua và có hiệu lực, trong đó sẽ quy định khung vừa tính theo 3 miền, 3 khu vực, vừa tính theo mức sàn và mức học phí,” ông cho biết./.
Theo (Vietnam+)
https://www.vietnamplus.vn/mien-hoc-phi-lo-phat-sinh-cac-khoan-thu-tu-nguyen-khong-dung-quy-dinh-post1044490.vnp