Lập Thạch là vùng đất cổ thuộc tỉnh Vĩnh Phúc. Những dấu ấn tín ngưỡng nguyên thủy của cư dân bản địa qua trường kỳ lịch sử hiện nay còn xuất hiện với mật độ dày đặc. Trước khi tách huyện Sông Lô thành huyện riêng, toàn huyện Lập Thạch có ít nhất 22 làng, thôn thờ tới 79 vị thần núi, thần sông; nhiều tín ngưỡng cổ: Thờ thần đá, thần cây, thần sông, thần núi… một vài nơi còn tồn tại việc thờ cúng các vật tính giao (một loại hình tín ngưỡng cũng rất cổ). Lập Thạch có trên 100 di tích lịch sử văn hóa ở khắp các xã, thị trấn, trong đó có 25 di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia và cấp tỉnh; có mật độ di tích đã được xếp hạng dày nhất tỉnh Vĩnh Phúc. Đình Tây Hạ là di tích cấp quốc gia đã được xếp hạng, thuộc thôn Tây Hạ, xã Bàn Giản. Đình thờ Định Xá Đại Vương, được phong làm “Bản cảnh Thành hoàng” của làng Tây Hạ.

Đất nước ta đã trải qua hàng nghìn năm Bắc thuộc, sau thời kỳ Hai Bà Trưng quá ngắn ngủi, sự nghiệp độc lập mà Lý Nam Đế tạo dựng dù không truyền được lâu dài như nhà Hậu Lý sau này nhưng vẫn có thể coi là to lớn. Cuộc đời và sự nghiệp của Lý Bí được sử sách ghi lại như những trang sử hào hùng nhất. Ông được thờ tự ở rất nhiều nơi. Tại đất Vĩnh Phúc người ta vẫn biết đến Hồ Điển Triệt là căn cứ chiến đấu cuối cùng của ông đây là nơi có nhiều dấu tích nhất của Lý Bí. Có một nơi thờ vị anh hùng dân tộc Lý Nam Đế thế kỷ VI cùng mẹ và vợ ông đó là cụm di tích Đình Mộ Đạo - Đình Bảo Đức - Đình Đại Phúc ở xã Đạo Đức - Bình Xuyên - Vĩnh Phúc.

Hình thành cách đây hơn 1.000 năm, làng Thổ Tang xưa, nay là thị trấn Thổ Tang thuộc huyện Vĩnh Tường - Vĩnh Phúc, nổi tiếng là vùng đất nhiều nghề, giỏi giao thương buôn bán; là nơi sản sinh ra nhiều danh nhân của Vĩnh Phúc nói riêng và cả nước nói chung mà tên tuổi còn mãi lưu truyền trong sử sách. Đây còn là nơi có cụm di tích lâu đời, tiêu biểu cho nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc mang nhiều ý nghĩa lịch sử, như đình làng Thổ Tang, chùa Tùng Vân.

Đền Thõng - điểm du lịch tâm linh hấp dẫn, là cửa ngõ dẫn vào khu danh thắng Tây Thiên.

Đền Đuông với dáng vẻ thâm nghiêm, linh thiêng và cổ kính là đền thờ Đông Hải Long Vương.

Tọa lạc trên núi Mỏ Qụa xã Thanh Lanh, huyện Bình Xuyên. Đền thờ 4 vị tướng thời Hùng Vương được xây dựng từ thời nhà Lý (thế kỷ XI) trùng tu, tôn tạo năm 1997 và 2005.

Đình Tuân Lộ còn gọi là Đình Trung, toạ lạc trên khu đất có diện tích là 918m2 thuộc xã Tuân Chính, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc. Đình được xây  dựng vào cuối thế kỉ 18 và trùng tu ở thế kỉ 19 với quy mô lớn, chạm khắc phong phú điêu luyện.

Vĩnh Phúc có không ít những ngôi chùa cổ đã được nhiều người biết đến, trong đó có một ngôi chùa đã tồn tại hàng trăm năm nay ở một làng khoa bảng, đó chính là chùa Vĩnh Phúc với tên Nôm là chùa Am. Chùa Am được Viện Viễn đông Bác cổ kiểm kê năm 1939 cùng với những hiện vật quí như chuông, khánh, bia, cây hương đá… Chùa được xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia năm 1993. Chùa Am toạ lạc ở cổng đông của làng Quan Tử, trên một gò đất nổi cao giữa cánh đồng trũng gọi là gò Am. Vào mùa nước, xung quanh ngập trắng chỉ còn gò Am nổi lên, người dân nơi đây vẫn ví ngôi chùa tựa như một bông sen và đường vào cổng làng như cuống của đài sen.

Tọa lạc ở xã Tiền Châu thị xã Phúc Yên tỉnh Vĩnh Phúc, đình làng Đạm Xuyên không những là nơi giao lưu gặp gỡ của dân làng mà còn là nơi chứa đựng nhiều ý nghĩa lịch sử cũng như tín ngưỡng của dân làng nơi đây. Đình thờ 3 vị thần là: Cao Bi Hùng Thánh Đại Vương; Dương Uy Phấn Vũ Đại Vương và Thuỷ tinh Thần nữ công chúa. Ngày 14 tháng 3 năm 2003 Bộ Văn hoá Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) ra quyết định số 15/2003/QĐ-BVHTT công nhận đình làng Đạm Xuyên được là di tích lịch sử - văn hoá cấp quốc gia.

Nằm ngay dưới chân núi Thạch Bàn. Cách thành phố Vĩnh Yên 22km, trên tuyến quốc lộ 2B đến khu nghỉ mát Tam Đảo. Đền Thỏng là cửa ngõ đưa chúng ta về với Mẫu và đến thăm một quần thể kiến trúc cổ nằm hoà quyện với cảnh thiên nhiên của núi rừng Tam Đảo.