Với lợi thế địa phương có nhiều phong cảnh đẹp, là nơi lưu giữ bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số cùng nhiều đền, chùa, xã Trung Mỹ, huyện Bình Xuyên có nhiều tiềm năng để phát triển loại hình du lịch văn hóa - tâm linh - sinh thái. Thời gian gần đây, xã Trung Mỹ trở thành địa điểm thu hút đông đảo du khách ghé thăm.
Theo báo cáo của Ban Quản lý di tích xã, lượng khách đến Trung Mỹ ngày một đông, nhất là vào dịp đầu Xuân. Ước tính trong những tháng đầu năm, lượng khách đến với Trung Mỹ đạt hàng nghìn lượt người/ngày. Đặc biệt Chùa Thanh Lanh là một điểm đến được lựa chọn đầu tiên trong hành trình đến thăm và khám phá mảnh đất xinh đẹp này.
Chùa Thanh Lanh tọa lạc trên một ngọn đồi nằm ở thôn Thanh Lanh, xã Trung Mỹ, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc. Chùa Thanh Lanh còn có tên gọi khác là chùa Thanh Lương. Ngôi chùa đã được khởi công, xây dựng từ đầu thế kỷ 17. Chùa được xây dựng trên một vị trí đắc địa. Bên phải là hồ nước Thanh Lanh quanh năm đầy ắp nước. Bên trái là dãy Trung Sô núi non trùng điệp. Từ chùa Thanh Lanh phóng tầm mắt xa xa là những xóm làng quần tụ, những cánh đồng lúa thẳng cánh cò bay.
Nếu du khách đang tìm một địa chỉ du lịch tâm linh, kết hợp nghỉ dưỡng thì chùa Thanh Lanh là một sự lựa chọn lý tưởng. Với không gian yên tĩnh, nằm dựa núi, trầm lặng giữa núi rừng thiên nhiên. Du khách sẽ được cảm nhận sự yên bình, thư thái. Những xô bồ của cuộc sống sẽ được gác lại sau cánh cổng chùa.
Chùa Thanh Lanh đã có tuổi thọ lên tới hàng trăm năm. Ngôi chùa đã chứng kiến bao thăng trầm lịch sử, trong đó có 2 cuộc chiến tranh đã khiến ngôi chùa bị xuống cấp, chỉ còn lại nền móng. Đến năm 2008, Nhân dân trong vùng đã vận động phật tử và Nhân dân phát tâm công đức để trùng tu lại ngôi Chánh Điện. Tới năm 2012, ngôi chùa đã có sư trụ trì về quản lý chùa. Sau đó, đã xây dựng thêm nhiều công trình lớn như: Nhà tăng, giảng đường,… Kiến trúc của ngôi chùa hài hòa về tổng thể và cảnh quan thiên nhiên. Chùa Thanh Lanh vừa có nét nghiêm trang, khoáng đạt vừa thể hiện sự gần gũi với cộng động. Ngôi chùa chính là địa chỉ tâm linh, tín ngưỡng để nhân dân trong vùng và du khách thập phương tới thờ cúng và thăm quan.
Bên cạnh chùa Thanh Lanh, Đền Thượng Thanh Lanh cũng là một công trình kiến trúc mà Nhân dân địa phương rất đỗi tự hào. Đền được toạ lạc trên đỉnh một quả đồi ở cuối thôn Thanh Lanh xã Trung Mỹ huyện Bình Xuyên. Đền nhìn về hướng Tây Nam, phía trước là những xóm làng quần tụ và cánh đồng trù phú trong một thung lũng rộng..
Đền Thượng được xây dựng vào khoảng đầu thế kỷ XV thời Lê Trung Hưng. Đền thờ 4 vị sơn thần là: Tản Viên Sơn Thánh, Cao Sơn Đại Vương, Quý Minh Đại Vương, U Sơn Đại Vương. Riêng vị thần U Sơn có lẽ là một vị thần linh “bản xứ’ được tạo nên từ tín ngưỡng thờ thần núi ứng với việc cai quản vùng đồi núi thâm u, tĩnh nặng nơi đây. Ngài được tôn làm “U Sơn tôn thần” xếp sau Tản Viên, Cao Sơn, Quý Minh và đều được thờ làm Thành hoàng làng.
Ngoài các tòa kiến trúc chính, Đền Thượng Thanh Lanh hiện còn đang lưu giữ những mảnh bia vỡ, ghi dầu lại lịch sử của ngôi đền. Có thể nói, ngôi đền tuy mới được phục hồi nhưng vẫn mang dáng dấp một ngôi đền truyền thống. Giá trị kiến trúc của ngôi đền thể hiện ở sự hài hoà, giữa kiến trúc và tổng thể cảnh quan thiên nhiên, không gian đồi núi xung quanh, khiến cho ngôi đền có một vẻ đẹp vừa trang nghiêm vừa cao vợi, khoáng đạt lại vừa gần gũi, gắn bó với cộng đồng làng xã.
Xã Trung Mỹ hiện có 3 đền, 4 chùa, 3 đình và 1 miếu thờ, trong đó có 2 đền được công nhận di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Các đền, chùa ở Trung Mỹ lâu nay là điểm thu hút du khách có dịp đến để chiêm bái bởi giá trị truyền thống, cộng hưởng không gian, thiên nhiên bốn bề tươi đẹp, hữu tình. Đây là điểm sinh hoạt tín ngưỡng tâm linh của cộng đồng dân cư, thể hiện mong ước của con người luôn khát vọng vươn tới chân - thiện - mỹ, tôn vinh người có công khai phá lập làng, đánh giặc ngoại xâm, bảo vệ quê hương.
Bên cạnh nét đẹp cổ kính từ các ngôi đền, chùa ở Thanh Lanh, Trung Mỹ còn có thiên nhiên, khí hậu trong lành, mát mẻ, phong cảnh hoang sơ của quần thể Hồ Thanh lanh - thác Ba Ao. Địa hình đồi núi trữ tình, là một điểm du lịch tự nhiên hoang sơ, chưa có sự “can thiệp” nào của con người. Những đặc điểm từ tự nhiên, con người và văn hóa tâm linh của Trung Mỹ đã tạo thành một nét hấp dẫn mà hiếm vùng đất nào có được.
Cùng hệ thống di tích văn hóa lịch sử, xã Trung Mỹ còn tập trung 16 dân tộc cùng sinh sống, chủ yếu là dân tộc Sán Dìu, Cao Lan, Kinh... Do có nhiều dân tộc anh em sinh sống nên Trung Mỹ có đời sống phong tục tập quán - văn hóa văn nghệ truyền thống đa dạng. Đặc biệt là người Sán Dìu có tiếng nói và bản sắc văn hóa riêng, nổi tiếng với những làn điệu Soọng cô đầy thu hút, được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2018. Đây cũng là điều kiện để các CLB Soong cô ở Trung Mỹ duy trì và phát triển mạnh mẽ. Cứ mỗi độ xuân về hay các dịp lễ khác nhau của địa phương, làn điệu Soong cô lại được vang lên, hấp dẫn khách du lịch gần xa.
Thông qua những lễ hội đầu xuân, Trung Mỹ đã tổ chức nhiều những hoạt động văn hóa, văn nghệ góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa riêng và lan tỏa nét đẹp văn hóa của địa phương đến với du khách.
Trung Mỹ hoàn toàn có thể trở thành một địa điểm du lịch hấp dẫn du khách đến tham quan và nghỉ dưỡng. Quảng bá hình ảnh Trung Mỹ hữu tình là cách làm hiệu quả nhất để bảo tồn và gìn giữ bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số đang sinh sống tại địa phương.
Thùy Chung