Người dân Cao nguyên Vân Hòa (Phú Yên) đã kết hợp giữa gà thả vườn và mắm chế biến từ trái thơm chín, tạo nên món đặc sản không phải vùng miền nào cũng có được.
Để làm được món gà kho mắm thơm hảo hạng, vào những ngày tháng 5, khi trái thơm (khóm) ở Phú Yên chín mọng, vàng ươm người dân Cao nguyên Vân Hòa bắt đầu gọt vỏ, chẻ làm tư và phơi nắng cho đến khi héo lớp mặt thì bắt đầu đưa vào hũ sành to để ủ mắm.
Món gà kho mắm thơm ở Cao nguyên Vân Hòa.
Mắm được ủ với thơm là mắm cá cơm than (đặc sản của người dân vùng biển tỉnh Phú Yên), những miếng thơm được trộn đều với mắm, sau đó dùng nắp bịt kín hũ để chừng khoảng 5 tháng nữa là dùng được.
Theo người dân địa phương, những năm trước đời sống khó khăn, nên mắm thơm như một thứ thực phẩm trữ ăn dần vào mùa đông, trời lạnh. Mắm thơm khi được ủ hoàn thành, múc ra bát xé nhỏ, thêm một ớt trái, tỏi, đường, chanh...trộn đều rồi ăn với cơm nóng vừa ngon vừa ấm bụng.
Mắm thơm được cắt nhỏ để kho cùng thịt gà.
Sau này, đời sống người dân Cao nguyên Vân Hòa phát triển, nhà nào cũng thả vài con gà để ăn và bán lúc cần tiền, đặc biệt gà ở đây được thả sống tự nhiên hoàn toàn nên thịt rất thơm ngon, người dân đặt tên loại gà này là "gà chạy bộ" để phân biệt với các loại gà công nghiệp khác.
Thấy gà ngon và mắm thơm hấp dẫn, người dân đã thử kết hợp 2 thứ này, tạo ra món đặc sản gà kho mắm thơm hương vị không vùng nào có được.
Gà là gà mái tơ tầm 1,2 - 1,5kg, sau đó chặt từng khúc vừa gắp, không cần ướp gia vị mắm muối mà chỉ cần khử ít dầu, đảo cho thịt gà vừa chín rồi cho phần mắm thơm đã chuẩn bị vào, chế ít nước mắm múc ra từ hũ mắm thơm, nêm ít bột nêm để nồi thịt dịu lại và thịt gà tự ra nước.
Gà kho mắm thơm ăn với cơm nóng thì không còn chỗ chê.
Mùi của mắm cái, của thơm chín, của thịt gà hòa trộn sẽ cho ra một mùi thơm đặc trưng, ăn cùng một bát cơm nóng nữa thì còn gì bằng.
Thấy ngon và khách du lịch ngày ghé Vân Hòa tham quan càng nhiều, người dân nơi đây đã giới thiệu món ăn này với du khách. Sau khi thưởng thức nhiều thực khách đã không ngại cho điểm 10 vì độ thơm ngon, độc, lạ của món gà kho mắm thơm, từ đó món ăn này được xem như là đặc sản ở vùng Cao nguyên Vân Hòa.
Món "canh gà lá dít" kết hợp với măng rừng ở Cao nguyên Vân Hòa.
Ngoài gà kho mắm thơm, người dân còn chế biến thêm món "canh gà lá dít", thịt gà có vị ngọt, lá dít có vị chua, thêm một ít măng rừng…một món canh giải nhiệt, ngon miệng giữa ngày hè sẽ khiến thực khách dù có ăn kiêng cũng phải "cành hông".
Rau rừng luộc có giá từ 20 - 30 nghìn đồng.
Để giảm độ ngán và ngon miệng hơn, thực khách nên gọi thêm một đĩa rau rừng luộc với các loại rau được hái hoàn toàn ngoài tự nhiên như cải trời, rau dớn…
Một bữa cơm gồm 3 món ở đây có giá từ 300 - 320 nghìn đồng.
Được biết, giá một con gà sau đó chế biến thành 3 món là 1/2 gà kho mắm thơm, 1/2 nấu canh lá dít, lòng được xào với mướp ở đây được bán với giá từ 300 - 320 nghìn đồng.
Theo Trung Thi/dantri.com.vn - Ngày 4/4/2021
https://dantri.com.vn/du-lich/kho-quen-mon-dac-san-ga-chay-bo-kho-mam-thom-o-vung-cao-nguyen-20210403071021194.htm