Viêm họng cấp tính xảy ra bất cứ lúc nào, tuy nhiên khi trẻ dùng các loại đồ uống quá lạnh thì rất dễ mắc viêm họng cấp tính. Viêm họng cấp nếu không được điều trị có thể kéo dài từ 7 - 10 ngày và rất dễ gây biến chứng như viêm amidan, viêm tai, viêm xoang, viêm thanh quản, viêm phế quản, viêm hạch mủ, VA quá phát (ở trẻ nhỏ) và nguy hiểm nhất là nhiễm khuẩn huyết.
Nguyên nhân viêm họng cấp
Viêm họng cấp tính là sưng nề niêm mạc họng một cách nhanh chóng. Căn nguyên gây viêm họng cấp tính có thể do vi khuẩn, virut, vi nấm hoặc tác động của môi trường. Điều kiện thuận lợi nhất cho các loại vi sinh vật gây bệnh có nhiều nhưng bị lạnh đột ngột là yếu tố rất cần được quan tâm. Lạnh đột ngột có thể do thời tiết thay đổi, nhưng vào mùa nắng nóng trẻ hay dùng các loại nước giải khát lạnh quá thì rất dễ xảy ra viêm họng cấp. Bởi vì họng là vị trí của ngã tư đường ăn và đường thở, là cửa ngõ của đường dẫn không khí vào phổi, dẫn thức ăn và nước uống qua thực quản. Vì vậy, họng là nơi rất thuận lợi cho vi sinh vật xâm nhập cơ thể để gây bệnh, đặc biệt là viêm họng cấp ở trẻ em.
Qua các công trình nghiên cứu cho thấy có trên 80% các trường hợp trẻ em lúc đầu chỉ bị viêm mũi, họng do virut, sau vài ngày do sức đề kháng của cơ thể trẻ yếu dần, đặc biệt là các cháu còi xương, suy dinh dưỡng hoặc đang mắc các bệnh đường hô hấp mạn tính (VA, hen phế quản) thì các loại vi khuẩn khác đang sống ký sinh ở họng, mũi trỗi dậy và gây bệnh (thường gọi là vi khuẩn gây bệnh cơ hội như vi khuẩn phế cầu, Hemophilus influenzae, liên cầu, tụ cầu). Mùa nắng nóng, trẻ dễ bị viêm họng cấp do dùng đồ uống quá lạnh như kem, nước đá, nếu cùng một lúc (hoặc ngay sau khi dùng đồ lạnh) trẻ chơi trước luồng gió xoáy vào của quạt hoặc ở trong phòng máy lạnh hoặc quần áo ướt đẫm mồ hôi làm cho trẻ càng dễ cảm lạnh gây viêm họng cấp.
Dễ có biến chứng nguy hiểm
Viêm họng cấp thường khởi phát đột ngột, sốt cao 39 - 400C, ho, nghẹt mũi (một hoặc hai bên mũi), đau rát họng, quấy khóc nhiều, bỏ ăn, bú ít. Với trẻ nhỏ khi viêm họng cấp mà sốt cao rất có thể bị co giật. Các trẻ lớn đã biết nói có thể sẽ kêu với bố mẹ là đau đầu, đau họng (nuốt đau), nghẹt mũi, ù tai, rát họng. Một số trẻ kêu bị đau nhức trong tai, kèm theo đó là chảy nước mũi nhầy, tiếng nói khàn nhẹ và ho khan, trẻ mệt mỏi, môi khô, lưỡi bẩn. Nếu sờ vào vùng cơ ức đòn
chũm, góc hàm có thể thấy xuất hiện viêm tấy hạch và đau. Viêm họng cấp nếu không được điều trị có thể kéo dài từ 7 - 10 ngày và rất dễ gây biến chứng như viêm amidan, viêm tai, viêm xoang, viêm thanh quản, viêm phế quản, viêm hạch mủ, VA quá phát (trẻ nhỏ) và nguy hiểm nhất là nhiễm khuẩn huyết.
Nguy hiểm nhất là những trẻ viêm họng do vi khuẩn liên cầu nhóm A (S. pyogenes) có thể dẫn đến thấp tim, viêm cầu thận cấp. Viêm họng cấp tính nếu không được phát hiện và điều trị ngay từ đầu thì cũng rất dễ chuyển thành viêm họng mạn tính, tái đi tái lại nhiều lần.
Phòng bệnh thế nào?
Bất kỳ bệnh gì cũng vậy, phòng bệnh hơn chữa bệnh, đối với trẻ em việc phòng bệnh lại càng quan trọng hơn. Mùa hè thời tiết nóng bức, môi trường dễ ô nhiễm là điều kiện thuận lợi để các vi sinh vật phát triển và gây bệnh. Ngoài việc không cho trẻ dùng các loại đồ uống quá lạnh hoặc kem thì cần vệ sinh họng, răng, miệng hằng ngày như đánh răng, súc họng bằng nước muối loãng. Đặc biệt với trẻ có bệnh về đường hô hấp trên mạn tính, hay tái phát thì không nên cho trẻ uống nước có đá hoặc nước vừa lấy từ trong tủ lạnh vì sẽ gây lạnh đột ngột, rất dễ viêm họng cấp tính. Khi trẻ đang bị viêm họng cấp, phòng ngủ dành cho trẻ cần thoáng mát, nếu có điều hòa nhiệt độ cần giữ ở mức thích hợp với trẻ, nhiệt độ lý tưởng cho trẻ là trên 260C. Nếu sử dụng quạt thì không nên cho hướng của quạt chiếu thẳng vào trẻ mà nên cho quạt quay và cũng nên để tốc độ ở mức vừa phải, khi trẻ đã ngủ ngon thì nên giảm tốc độ của quạt.
Khi trẻ viêm họng cấp nên làm gì?
Khi trẻ bị viêm họng cấp, sốt cao nên cho trẻ đi khám bệnh càng sớm càng tốt. Trong khi chưa thể đưa trẻ đến cơ sở y tế được thì có thể xử trí ngay tại gia đình, lớp học (nhà trẻ, mẫu giáo). Nếu trẻ sốt trên 380C, nên dùng thuốc hạ sốt loại đơn chất paracetamol với liều lượng: trẻ dưới 3 tháng là 40mg; trẻ từ trên 3 tháng - 11 tháng là 80mg; trẻ từ 12 tháng - 24 tháng là 120mg; trẻ trên 24 tháng thì dùng 10mg/kg cân nặng và cứ 6 giờ mới dùng lại, nếu trẻ vẫn sốt cao trên 380C (có thể uống hoặc đặt hậu môn). Khi trẻ sốt mà chưa cần dùng đến thuốc hạ nhiệt thì nên lau bằng nước ấm (nước có nhiệt độ thấp hơn thân nhiệt của trẻ khoảng 20C) vào vùng trán, nách, bẹn cho trẻ (không dùng nước đá hoặc nước lạnh).
Trẻ cần được uống nhiều nước (tốt nhất là dùng dung dịch oresol) và nước ép hoa quả. Nếu bệnh của trẻ không đỡ, cần phải đưa trẻ đi bệnh viện khám để được điều trị. Các bậc phụ huynh tuyệt đối không được tự ý mua thuốc kháng sinh để điều trị cho trẻ vì bệnh sẽ không khỏi mà đôi khi còn gây nguy hiểm, đặc biệt làm cho vi khuẩn kháng thuốc, nếu trẻ bị bệnh tái lại thì rất khó điều trị.
PGS.TS. TTƯT. Bùi Khắc Hậu
Theo suckhoedoisong.vn