Hàng chục năm tâm huyết sưu tầm, nghiên cứu, gìn giữ bản sắc văn hóa của người Cao Lan; với trách nhiệm và niềm đam mê, nghệ nhân Ưu tú Hoàng Giang Lâm, xã Quang Yên, huyện Sông Lô đã góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống dân tộc.
Hành trình đi sưu tầm văn hóa dân tộc Cao Lan của nghệ nhân ưu tú Hoàng Giang Lâm là chỉ cần nghe tin ở đâu có người am hiểu về văn hóa truyền thống Cao Lan, bất kể ở tỉnh nào, xa hay gần là ông đến sưu tầm. Trong quá trình sưu tầm, ông Lâm gặp không ít khó khăn bởi người biết về văn hóa Cao Lan không còn nhiều, còn lớp trẻ lại không đọc được chữ Nôm Cao Lan cổ.
Nội dung sưu tầm của ông khá phong phú, điều gì thể hiện nét đẹp truyền thống người Cao Lan thì ông đều ghi lại. Sau gần 30 năm ròng rã, ông đã sưu tầm nhiều tác phẩm như: Nhà xe chở người chết của người Cao Lan; Lễ cấp sắc; Tục đặt tên thánh; Hát sình ca Cao Lan… Những tác phẩm của ông đều viết tay, dạng tư liệu, in và phát miễn phí cho những ai quan tâm đến văn hóa Cao Lan.
Ngoài biên dịch và sưu tầm về văn hóa Cao Lan, Nghệ nhân Ưu tú Hoàng Giang Lâm cũng tích cực tham gia và đóng góp hiệu quả cho Câu lạc bộ dân ca, dân vũ của người Cao Lan xã Quang Yên. Từ năm 2010, phong trào khôi phục văn hóa Cao Lan được các cấp ủy, chính quyền ủng hộ, đồng hành, ông có thêm động lực để làm công việc yêu thích của mình.
Là Nghệ nhân ưu tú, ông Hoàng Giang Lâm đã tích cực tuyên truyền, vận động người thân trong gia đình, bà con người Cao Lan bảo tồn văn hóa của dân tộc. Dưới nếp nhà sàn truyền thống, vợ chồng ông Lâm cùng nhau giáo dục con cái về ngôn ngữ của dân tộc mình. Ra ngoài có thể sử dụng tiếng Kinh nhưng khi về nhà các con, cháu của ông phải nói tiếng Cao Lan. Bắt đầu từ việc làm đơn giản là giữ gìn thứ ngôn ngữ của dân tộc, sau đó là trang phục, có khi ông còn may hàng chục bộ quần áo truyền thống của người Cao Lan để tặng cho mọi người. Tiếp đến là về ẩm thực, những món ăn đặc trưng của dân tộc mình như xôi ngũ sắc cũng đều được ông bà tỉ mỉ chỉ dạy các con cháu về cách làm. Ông luôn trăn trở suy nghĩ, tuổi đã cao, phải dành thời gian truyền dạy, sưu tầm lại cho lớp trẻ vì nếu để văn hóa truyền thống mất đi, là có lỗi với tổ tiên.
Với trách nhiệm và niềm đam mê, nghệ nhân Ưu tú Hoàng Giang Lâm đã và đang góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa cộng đồng các dân tộc thiểu số nhằm đảm bảo tính đa dạng, tính thống nhất, tính hài hòa và tính bền vững trong phát triển kinh tế-xã hội của đất nước./.
Thúy Hơn