Tết Nguyên Đán là điểm giao thời giữa năm cũ và năm mới, giữa một chu kỳ vận hành của đất trời, vạn vật cỏ cây. Tết Nguyên đán là thời khắc thiêng liêng, cao quý và trang trọng nhất đối với người Việt chúng ta. Nó chứa đựng cả quan niệm sống cũng như những phong tục, tín ngưỡng mang đậm nét văn hoá dân tộc vừa sâu sắc lại vừa độc đáo, phán ánh tinh thần hoà điệu giữa con người và thiên nhiên đất trời. Chữ "Nguyên" có nghĩa là bắt đầu, chữ "đán" có nghĩa là buổi ban mai. "Nguyên đán" là khởi điểm của năm mới.

Mùa xuân, món quà tặng vô giá của thiên nhiên, trời đất đối với con người, dù đó là quy luật muôn thưở của thời gian, nhưng mỗi khi mùa xuân đến trong ta sao không tránh khỏi những xao xuyến bồi hồi. 

Những ngày đầu năm, người Việt kiêng không quét nhà, vì họ cho rằng làm như thế chính là đuổi ông Thần Tài ra khỏi nhà. 

Theo phong tục, Tết Nguyên đán ở Việt Nam, nhà nào cũng bày một mâm ngũ quả trên bàn thờ để cúng tổ tiên và thể hiện những ước nguyện của gia chủ.

Tết đến xuân về, người người vui mừng chào đón và kỳ vọng vào những điều tốt đẹp. Đây cũng là dịp để gia đình sum vầy, đoàn tụ, là cơ hội để bạn bè gặp gỡ sau tháng ngày vất vả với công việc, cuộc sống. Và trong không khí thiêng liêng, ấm cúng ấy không thể nào thiếu sự tươi thắm sắc hoa và chén trà ngày xuân. Uống trà, thú vui ẩm thực đã trở thành một nét văn hóa của nhà nhà mỗi dịp Tết cổ truyền của dân tộc. 

Cổng hay cửa nhà là điểm chia cắt giữa gia đình với bên ngoài và cũng là bình phong để ngăn tà, nên cứ đến 30 Tết, người ta lại dán câu đối hai bên cửa với những lời hay ý đẹp, mong cho năm mới ma tà thấy đỏ không vào, vận may gặp đỏ cho người người bình yên. Chơi câu đối đỏ ngày Tết cũng có những ước lệ riêng, ví như nhà có tang dùng câu đối trắng, trong 3 năm chịu tang dùng câu đối xanh với nam và câu đối vàng với nữ, nội dung câu đối cũng lựa theo tình cảm mà thể hiện.

Với người Việt, một năm có những ngày bình thường và một số ngày khác thường. Sự khác thấy rõ trong ngày Tết Nguyên đán, người xưa gọi Tết nhất, hàm nghĩa những ngày quan trọng nhất trong năm.

Tết Nguyên đán (hay còn gọi là Tết Cả, Tết Ta, Tết Âm lịch, Tết Cổ truyền, năm mới hay chỉ đơn giản Tết) là dịp lễ quan trọng nhất trong văn hóa của người Việt Nam và một số các dân tộc chịu ảnh hưởng văn hóa Trung Quốc khác. 

Ngày tôi còn nhỏ, cái tết của gia đình tôi được chuẩn bị rất chu đáo. Từ đầu tháng chạp, cứ cách vài buổi chợ là mẹ tôi đã mua dần mấy khúc vải. Ba mẹ tôi không giàu nhưng lại đông con nên thứ gì cũng phải chia ra mua làm nhiều lần. Mua đủ vải, mẹ tôi lại tự tay đo cắt và đo may cho chị em tôi mỗi đứa hai bộ.

Lịch sử đời sống xã hội cho thấy, dân tộc Việt Nam có nhiều ngày lễ hội truyền thống được tổ chức trong năm. Mỗi ngày lễ hội mang một sắc thái riêng, có khi mang tính khu vực, địa phương, hoặc toàn quốc.